CZYM JEST OSTEOPOROZA?
CZYM JEST OSTEOPOROZA?
ABC O PROBLEMIE
Osteoporoza – co to za choroba?
Osteoporoza jest jedną z najczęstszych chorób społecznych wśród osób po 50. roku życia. WHO uznało ją za chorobę cywilizacyjną, nazywaną również „epidemią XXI wieku” i definiuje osteoporozę jako chorobę szkieletu charakteryzującą się upośledzoną wytrzymałością kości, co powoduje zwiększone ryzyko złamania. Niestety, ciężko ją wykryć we wczesnym stadium, a pacjent dowiaduje się o niej dopiero, gdy dochodzi do złamania kości, stąd potocznie nazywana jest „cichym złodziejem kości”1.
Jak klasyfikujemy osteoporozę?
Osteoporozę można klasyfikować według lokalizacji:
- osteoporoza miejscowa - dotycząca okolic układu kostnego, będących pod wpływem czynników patogennych, jak np. unieruchomienie gipsowe, czy zaistnienie stanu zapalnego;
- osteoporoza uogólniona - dotycząca całego układu kostnego, będąca konsekwencją oddziaływania defektów metabolicznych, unieruchomienia, czy procesów inwolucyjnych.
Chorobę można klasyfikować również według etiologii na: - osteoporozy pierwotne (70%), które mogą mieć swoje źródło w zaburzeniach wzrastania szkieletu lub w zaburzeniach metabolizmu układu kostnego.
- osteoporozy wtórne (30%), które są rezultatem wpływu czynników zewnętrznych takich, jak np. niektóre leki2.
Przyczyny choroby
Najczęściej spotykanym rodzajem osteoporozy jest osteoporoza pierwotna, pojawiająca się u osób starszych, co wynika ze spadku gęstości kości. Istnieje szereg czynników, które przyspieszają ten proces, a są nimi:
- mała aktywność fizyczna;
- spożywanie zbyt małej ilości wapnia i witaminy D;
- nadużywanie alkoholu i palenie papierosów;
- dieta wysokobiałkowa.
Wśród czynników, które są niemożliwe do wyeliminowania wymienia się wiek, płeć (osteoporoza dotyka czterokrotnie częściej kobiety niż mężczyzn) oraz uwarunkowania genetyczne. Dużą rolę w profilaktyce osteoporozy mają również choroby współistniejące, które zaburzają metabolizm kostny. Są to m.in. choroby endokrynologiczne, układu oddechowego czy hematologiczne. Osoby chore przewlekle stosują leki zawierające składniki zwiększające ryzyko wystąpienia osteoporozy wtórnej3.
Diagnostyka i leczenie
Pierwszym i najczęstszym objawem osteoporozy jest złamanie kości w wyniku upadku, potknięcia, które w przypadku osoby zdrowej nie skończyłoby się złamaniem. Niestety, dowodzi to już zaawansowanemu stadium choroby.
Obecnie w profilaktyce stosuje się kalkulator ryzyka złamania FRAX, który dostępny jest na stronie internetowej Polskiego Portalu Osteoporozy (https://osteoporoza.pl/). Jeśli ryzyko złamania jest wysokie, pacjent kierowany jest na badanie gęstości kości - densytometrię, która mierzy gęstość kości.
Leczenie osteoporozy polega na modyfikacji stylu życia oraz utrzymywaniu prawidłowego poziomu wapnia i witaminy D, które są warunkiem skutecznego leczenia choroby. Wapń, który jest podstawowym budulcem kości, występuje naturalnie w przetworach mlecznych, jednak jego ilość jest niewystarczająca w codziennej diecie4. Prawidłowe wchłanianie i wykorzystywanie wapnia opiera się na witaminie D, która wytwarzana jest w organizmie pod wpływem promieniowania słonecznego. Niestety, ze względu na występujący w Polsce klimat, niedobór witaminy D można stwierdzić nawet u 90% osób, dlatego suplementacje witaminą zaleca się we wszystkich grupach wiekowych nawet przez cały rok5.
Piśmiennictwo
- E. Czerwiński, M. Berwecka, Osteoporoza – zapomniana choroba milionów złamań, „Lekarz POZ” 3/2020
- M. Janiszewska i in., Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej, „Probl Hig Epidemiol” 2015, 96(1): 106-114
- H. Stephen, Co radzi lekarz. Osteoporoza. Świat Książki, Warszawa 2007
- M. Przygoda, Wapń, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/73823,wapn [online], dostęp 02.05.2023
- A. Rusińska i in., ZASADY SUPLEMENTACJI I LECZENIA WITAMINĄ D – NOWELIZACJA 2018 r., „POSTĘPY NEONATOLOGII” 2018;24(1)
ZOBACZ TAKŻE:
Zdrowy styl życia
czas czytania 6 min
DIETA A OSTEOPOROZA
Co jeść a czego unikać żeby zachować zdrowe kości?
Zdrowy styl życia
czas czytania 3 min
JAK ZAPOBIEGAĆ OSTEOPOROZIE, PRAKTYCZNE PORADY
PRAKTYCZNE PORADY
Zdrowy styl życia
czas czytania 5 min
OSTEOPOROZA I MENOPAUZA
Co je łączy?